Χθες διέτρεξα βιαστικά μετά από πολλά χρόνια το ανενεργό πλέον blog ενός παλιού φίλου. Με έναν περίεργο τρόπο εκείνο που ξεχώρισα από τον όχι αμελητέο όγκο των αναρτήσεων ήταν ένα κείμενο του Ιμάνουελ Βαλερστάιν. Μου έκανε εντύπωση, όπως και όταν το πρωτοδιάβασα το 2012, η διαύγεια της σκέψης του και η προσπάθειά του να συλλάβει κάτι που είναι πολύ δύσκολο να το «συλλάβει» κανείς – ας το ονομάσουμε σχηματικά «κίνηση της παγκόσμιας Ιστορίας». Παραθέτω λίγα αποσπάσματα από το κείμενο:
«Η
κλιματική αλλαγή και οι συνέπειές της, οι ελλείψεις τροφίμων και νερού
και οι συνέπειές τους είναι ορατές σε ολοένα και περισσότερους
ανθρώπους, πολλοί από τους οποίους έχουν αρχίσει να ζητούν μια αλλαγή
στις πολιτισμικές αξίες: να ξεφύγουμε από τον καταναλωτισμό.»
«Η
λιτότητα επιβάλλεται σήμερα εις βάρος των οικονομικά ασθενέστερων, σε
όλο τον πλανήτη. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να σώσουν τον εαυτό τους από
την προοπτική της πτώχευσης και να προστατεύσουν τις μεγα-εταιρείες
(κυρίως, αλλά όχι μόνο, τις μεγα-τράπεζες) από το τίμημα που πρέπει να
καταβάλουν (απώλεια εσόδων) για τις βλακώδεις αποφάσεις και τις
αυτοκτονικές επιλογές τους. Και προσπαθούν να το κάνουν, κατ’ ουσίαν,
συρρικνώνοντας (αν όχι εξαλείφοντας πλήρως) το κοινωνικό δίχτυ
ασφαλείας, το οποίο φτιάχτηκε, στη διάρκεια των χρόνων, για να
προστατεύσει όσους μένουν άνεργοι, αρρωσταίνουν, τους κατάσχουν το
σπίτι ή αντιμετωπίζουν κάποιο άλλο από τα προβλήματα που πλήττουν
σταθερά τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους.»
«Τα
επόμενα 20-40 χρόνια θα παρακολουθήσουμε μια τεράστια πολιτική μάχη,
όχι για την επιβίωση του καπιταλισμού (ο οποίος έχει εξαντλήσει τις
δυνατότητές του ως σύστημα), αλλά για το τι είδους σύστημα θα
«επιλέξουμε» συλλογικά να τον αντικαταστήσει: ένα αυταρχικό μοντέλο που
θα επιβάλλει τη συνέχιση (και ένταση) της πόλωσης ή ένα μοντέλο
περισσότερο δημοκρατικό και ίσο.»
Συνειδητοποίησα με έκπληξη πόσο κοντά βρίσκονται τα δικά μου «συμπεράσματα» με την δική του σκέψη. Έτσι σήμερα επισκέφθηκα το ιστολόγιό του για να ανακαλύψω ότι από τον Οκτώβριο του 1998 ο Βαλερστάιν αναρτά ανελλιπώς την 1η και 15η ημέρα κάθε μήνα ένα κείμενο σχολιασμού (commentaries). Γνωρίζοντας ακριβώς τι σημαίνει μια τέτοια δέσμευση σε καιρούς όπως οι σημερινοί (όπου η ασυνέπεια έργων και λόγων έχει προβιβαστεί σε κάτι σαν κατηγορική προσταγή...) ένιωσα θαυμασμό γι' αυτόν τον ηλικιωμένο (88 ετών σήμερα) διανοούμενο.
Κι ύστερα ήρθε η έκπληξη: έπειτα από περισσότερα από 20 χρόνια συμπληρώθηκαν πλέον 500 (!) τέτοια «σχόλια» και ο Βαλερστάιν αποφάσισε ότι ήρθε η ώρα να σταματήσει. Το τελευταίο, λοιπόν, κείμενο στη στήλη των commentaries αναρτήθηκε προχθές, 1η Ιουλίου του 2019, και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.